Narsisizm ve Narsist Kişilik Hakkında

“Duygular bizi bir robot gibi olmaktan kurtarıp canlılığımızı ve hayatımızın anlamını oluşturur.”

Hayata ve insana dair diyerek çıktığımız bu yolda yine insana dair olan, kişisel ilişkilerin kalitesini de belirleyen ve topluma yansımaları bakımından psikolojinin çok önemli konularından “Narsisizm ve Narsist Kişilik” nedirin cevabını bir uzman gözünden paylaşmak istedik.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü mezunu, yüksek lisans ve doktora çalışmasını İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü’nde tamamladıktan sonra yaklaşık otuz yıldır danışanlarına psikolojik destek veren Dr. Sema Özdemir ile siz Eserekli Dergi okurları için keyifli bir söyleşi yaptık. 

Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?

Bahsettiğiniz gibi otuz yıla yakındır Klinik Psikolog olarak çalışıyorum. İlk on beş yıl hem eğitimler hem de kend psikanalizimle geçti. Kendimize ait psikolojik danışmanlık merkezi ve terapi merkezimizi bundan yirmi beş yıl önce kurduk. On beş yıl Nişantaşı,on yıl da Taksim’de sürdürdük. Uzun, eğitici bir süreç diyebilirim.

Narsisizm ve narsist kişilik nedir?

Narsisizm genel anlamda libidonun benliğe yöneltilmesi olarak tanımlanabilir. Yani, kişinin benmerkezci olması, kendisiyle meşguliyetinin fazla olması, sadece kendisini ve nasıl görüneceğini önemsemesi gibi bir çok kişilik özelliğinin toplamı olarak görülebilir. Ama narsisizmi daha iyi anlamak için bebeklik dönemine kısaca bir bakmak gerekir.

Yeni doğan bebek henüz dış dünyadaki herhangi varlığa bağlanmamış olduğu için zaten bütün ruhsal enerjisi narsistik yani kendine yöneliktir. Bütün ihtiyaçlarının hemen ve şimdi giderilmesini ister, giderilmediğinde büyük bir gerginlik yaşar. Eğer anne, çocuğuna yeterli ilgiyi gösteremez ve bağ kuramaz ise bebek de anneyle bağ kuramaz ve narsistik enerjisi kendisinde kalır. Büyüme süreci aslında narsistik enerjinin giderek azalması ve gerçekliğin sevilebilir hale gelmesidir. Yani kısaca narsisizm doğuştan gelen ve büyüme sürecinde azalarak devam eden bir süreçtir. Kişi tek ve biricik olmaktan hayatın bir parçası olmaya doğru adeta evrilir.

Nasıl özellikleri vardır?

Patolojik ölçüde olmamakla birlikte her insanda narsistik özellikler bulunabilir. Bir dereceye kadar normal kabul edilebilir. Örneğin hayat zorlukları karşısında çabuk toparlanmaya sebep olabilir. Patolojik narsisizmin aslında en çok bilinen şekli, büyüklenmeci şeklidir. Tek ve biricik olma arzusundadırlar. Çevrelerine karşı dikkatsiz ve özensizdirler. Kendilerine büyük hayranlık duyarlar ve harika olduklarını düşünürler. Her şey kendi istedikleri ve planladıkları gibi olsun isterler. Planları bozulunca büyük öfke duyarlar. Kendilerini olduklarından daha önemli ve değerli gösterme çabaları vardır.

Daha az bilinen patolojik narsisizm ise kırılgan narsisizmdir. Diğer gruba göre daha mütevazı ve içe dönük olabilirler. Ancak fantazi dünyalarında hep harika olduklarına dair inanç taşıyabilirler. Ancak yüksek beklentileri karşılanmadığında çok çabuk hayal kırıklığı yaşayıp ilişkilerinde bozulmalar yaşayabilirler. Haset duyguları fazladır. Genelde diğer grubun aksine ilişkilerden kaçınırlar.

Narsisizmin sosyal ilişkilerdeki yansıması nasıl olur?

Patolojik narsistlerin ilişki kurmaları zordur. Genellikle çıkar ilişkileri kurarlar. Başkalarını anlamakta ve empati yapmakta zorlanırlar. Hep kendilerini haklı görme eğilimindedirler. En anlayışlı, en akıllı, en duyarlı vb. olduklarını iddia edebilir olmalarına rağmen başkalarına karşı ilgisiz ve duyarsız davranabilirler.

Bir insanın narsist olduğunu nasıl anlarız ve narsist kişi ile sağlıklı ilişki kurma yolları nelerdir?

Narsist kişilikler her şey istedikleri gibi olduğunda, kendilerine hayranlık duyabileceğiniz kadar çekici olabilirler. Ancak biricik olma, hep ön planda olma, dikkat çekme istekleri sekteye uğradığında çok kaba, rahatsız edici, yıkıcı bir kişilik sergileyebilirler.  Haset duyguları yüzünden sağlıklı ilişki kuramazlar. Ya herkese yüksekten bakarlar ya da hasetleri artmışsa rahatsızlık duymaya başlarlar. Başkalarıyla ideal benlikleri üzerinden ilişki kurabilirler, lakin bu, çok yüzeysel kalır. Kısaca bağlanma problemleri olur.

Narsist kişiliğin değişmesi mümkün müdür?  Değişme imkanı var ise nasıl mümkün olabilir?

Patolojik narsistlerin tedavisi oldukça zordur. Genelde tedaviye ihtiyaç duymazlar. Çok büyük bir hayal kırıklığı sonucunda sistemleri bozulursa yardım isteyebilirler. Ancak tedavi süreci uzun ve zahmetli olabilir.

Yine de hayatın zorlukları insanları kendileriyle yüzleşmeye maruz bırakabileceği için inanıyorum ki hayatta herkesin kendisini doğru anlamak ve yardımcı olabilmek için bir şansı olabilir. Eminim ki narsistik problemi olan kişiler de bu doğru yolu bulabilir.