Filmografi

Merhabalar;

Bu satırlarda bazı kaynaklardan alıntılarla Türk sineması tarihinden birtakım bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.

Sinemadan bahsederken bir yandan da eski tarihlerde bu topraklarda sinemanın ne zaman başlayıp nasıl devam ettiğini anlatmaya çalışacağım.

Beyoğlu semtinin ortasında herkesin bildiği meşhur İstiklal caddesi ve bu caddenin de ortasında bir sokak bulunmaktadır. Bu sokak; yıllarca Türk sinemasının kalbi olup binlerce insanın ekmek kapısı ve birçok ünlünün keşfedildiği Yeşilçam sokağıdır.

1948 Yılında belediye genel kurullarında, Yerli filmler için vergiler %75’ten %25’e indirilince para kazanmak için birçok yapımcı Yeşilçam sokağında bürolarını kurmaya başlamışlardır. Bu dönemde Yeşilçam yükselişe geçmiş, on yılda 50 film yapılırken Türk sineması bir yılda aynı sayıya ulaşmıştır.

1950ler Yeşilçam Sinemasının ilk büyük yıllarıdır.  Bu mekân yaklaşık 30 yıl boyunca Türk sinemasının kalbi olmuş, sinema sanatının ülkemizde yerleşmesini sağlamıştır. Bu sokakta bulunan önemli yerlerden olan Melek Sineması büyük badireler atlatmış eski orijinal hali kalmamıştır. Bir süre kapalı tutulan Opera sineması 1920lerde yerleri kırmızı halılarla kaplanmış halde, beyaz eldivenli yer göstericiler eşliğinde hizmet vermiştir. 21 Ocak 1932’de İngiliz yapımı Çanakkale filmini izlemek üzere sinemayı ziyarete gelen Atatürk mekândan çok etkilenerek sinemanın sahibi Mehmet Rauf Bey’den sinema sektörü hakkında bilgi almış ve sonuç olarak %33 olan sinema vergisini %10’a indirmiştir. Daha sonra defalarca Atatürk’ün ziyaret ettiği bu sinema bir süre şehir tiyatrolarına bırakılmış, daha sonra da bir giyim mağazasına kiralanmıştır. 1970’lerin sonuna doğru çıkan yangın sonucu ise tamamen kapanmıştır.

Dönemin yönetmenleri ne yazıktır ki; yaptıkları işlerin notlarını tutmadıkları için çekilen filmlerin çoğunun isimlerini ya da hangi oyuncuların oynadıklarına dair bir kaynak bulunmamaktadır. Mesela 1922’de çekilip Beyoğlu sinemalarında gösterime giren ‘Eski Şark” Adlı yapım bir Türk filmi midir? Eğer iddia edildiği gibi bir Türk filmi ise hangi yapımevi adına çekilmiştir? İstanbul’da imal edilen ve Türk mümessilleri tarafından temsil olunan yazılı belgelere göre bu yapımcılar kimdir? Yeterli kaynak olmadığını için bu soruların cevabı neticesiz kalmış olmasına rağmen bazı meseleler de yoruma açıktır. Mesela; İçinde bulunulan dönemde Müslüman Türk kadınlarının sahneye çıkmasının ve filmlerde oynamasının yasak olduğu bir dönemde; Neriman abla ismiyle bir kadının nasıl sahneye çıktığı sorgulanırsa Neriman isminin Ermeni ya da Rus kökenli bir oyuncunun takma adı olma ihtimaline yorumlanabilir.

Şimdilik sizlerle paylaşmak istediğim yazımın, derginin bu sayısında sonuna geldik. Devamı, gelecek sayıda.

Yeniden buluşmak dileğiyle…

Başvuru Kaynağı: Özün, Mustafa N. (Sinema Tarihçisi Nijat Özün’ün Babası) “Söz Etse de Esrarengiz Şark’ın Bütünüyle Gerçek Künyesi Ortaya Çıkmaz.” Dergah Dergisi, sy 28 (05 Haziran 1922)